Türk Dizileri, Yumuşak Güç ve Yeni Medya

Türk dizilerinin Türk kültürünün yayılmasında önemli bir katkısı mevcuttur. Planlanmamış olmasına rağmen Türk dizilerinin yayılması yumuşak güç stratejisiyle tam olarak örtüşmektedir. ‘Gümüş’ dizisi ile başlayan Türk dizilerinin yurtdışında izlenme oranı, gün geçtikçe artmakta ve bu da Türkiye’nin yumuşak gücünü ciddi bir biçimde arttırma özelliğine sahip olmaktadır.

“Başın Eğik Durursan Kendini Görürsün,

Dik Durursan Evreni Görürsün”

 Atasözü

Time Dergisi, Türk dizilerini Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın gizli silahı olarak nitelemiş ve Türk dizilerinin gücü, Obama'nın elindeki silah gücünden ve Çin Devlet Başkanı'nın elindeki harcama gücünden daha etkili diye yazmıştı.

Türk dizilerinin Türk kültürünün yayılmasında önemli bir katkısı mevcuttur. Planlanmamış olmasına rağmen Türk dizilerinin yayılması yumuşak güç stratejisiyle tam olarak örtüşmektedir. ‘Gümüş’ dizisi ile başlayan Türk dizilerinin yurtdışında izlenme oranı, gün geçtikçe artmakta ve bu da Türkiye’nin yumuşak gücünü ciddi bir biçimde arttırma özelliğine sahip olmaktadır. Birleşik Devletler muhabiri, Nadia Bilbassy, Müslüman dünyasının gönüllerini ve akıllarını kazanmanın, Türk dizilerinin başarısını görerek, bunun imkânsız olmadığını anladıklarını belirtmiş, Türk starlarının, Arap dünyasının gönlünü, büyük bir oranda kazandığını ve bunun da ‘Türkiye’nin yumuşak gücü’ olduğunu vurgulamıştır. Ortadoğu’da başlayan Türk dizilerinin izlenme popülerliğinin, Batı Balkanlar ve Yakın Doğu ve Yunanistan’a kadar gitmesi, Türkiye’nin değişim tablosunu önemli ölçüde etkilemiş, turizmden ticarete, yumuşak gücünün artmasına olanak sağlamıştır.

Türk Dizileri 90 ülkede gösterimde ve yaklaşık 350 milyon ihracat yapılmakta. Türk dizi sektörü dünyada söz sahibi olan ikinci ülke konumunda. Türkiye’nin 2023 vizyonunda dizilerden 1 milyar ihracat geliri beklenmekte ve özellikle Çin, Uzak Doğu ve Afrika’da izlenme oranlarını arttırma çalışmaları yapılmaktadır.

Türk dizileri Arap halklarında benzerlik ve yakınlık duygusu yaratarak, Türkiye lehine ‘yumuşak güç’ etkisi oluşturmaktadır. Türk dizilerinin popülaritesi Türkiye’ye karşı sempati, aşinalık, prestij, pazar ve etkinlik imkanları kazandırmaktadır. Türk dizilerinin diğer ülke ve coğrafyalarda etkinleştiği ölçüde yakın gelecekte Türk kültürüne karşı bir yakınlık olması muhtemeldir. Dizi ve filmlerle oluşturulan kurgulanmış yakınlık kültürel yakınlığa evrilmesi ve  iyi yönetildiği ölçüde ticari/siyasi etkinliğe dönüşmesi kuvvetle muhtemeldir.

Dünya kamuoyunun gündemi ülke liderlerinin gündeminden farklıdır. Dünyada lider olan ülkeler hiçbir zaman sadece ülkeler arası ilişkiler yoluyla hedeflediği noktaya gelemez. Mutlaka dünya kamuoyunun istenilen bakış açısıyla bilgilendirilmesi ve desteğinin alınması gereklidir. Yeni milenyumun silahı softpower’dir.  Yumuşak gücü kullanmayı başaranlar istedikleri sonuçlara daha çabuk ulaşırlar. Dünya literatürüne yumuşak gücü kazandıran Joseph S. Nye yumuşak gücü dünyadaki birçok devletin dış politika stratejilerinin en görünür bileşenlerinden biri olduğunu söylemektedir. Nye yumuşak gücü “gündem belirleme, ikna etme ve cazibenin seçici araçları vasıtasıyla tercih edilen sonuçları elde etme yeteneği, senin istediğini başkalarının istemesini ve kabul etmesini sağlama becerisi” olarak tanımlamıştır.

21. yüzyılda en etkili iletişim ve ikna aracı olarak yumuşak güç  strateji ve yöntemleri önem kazanmıştır. Soft power (yumuşak güç)  etkili bir şekilde uygulayan ülkeler, kendi politikalarını başka ülkelere ikna yoluyla, zor kullanmadan kabul ettirebilme imkânına sahip olmuşlardır. 

Devletler hedef ülkelerin gözünde imajlarını olumlu yönde arttırmak için, edebiyat, sanat ve özellikle sinema / dizi sektörüne destek vermektedir. Bu aynı zamanda bir  yumuşak güç stratejisidir. Yumuşak güç stratejisinde bir amaç doğrultusunda kurgulanmış algısal güç unsurlarının istenilen sonuçları verebilmesi için tüm hedef kitleye ulaştırılması gereklidir. Günümüzde artık hareketli görsel unsurların geleneksel yayıncılık unsurları yoluyla kamuoyuna ulaşması yeterli gözükmemektedir. Bu sebeple yeni medya film ve dizi sektörünün gözdesi olmak zorundadır. Güney Kore dizileri televizyon ekranlarından daha çok internet yoluyla izlenmektedir. Yeni medyanın imkanlarıyla bu diziler tüm dünya gençliğinin çepeçevre sarmış ve gözdesi olmuştur.

Gelişen teknolojiyle birlikte sosyal medya ağları günümüzün önemli dinamiklerinden biri haline gelmiştir. Artık günümüzde dijital diplomasi konusu ve etkinlikleri gündemde tartışılan konular arasında yeralmaya başlamıştır. Aslında dijital diplomasi yeni bir diplomasi değil, sadece diplomaside internet araçlarının kullanılması ve sanal ortamda diplomasi faaliyetlerinin ve görüşlerinin aktarılması, yumuşak güç anlamında bilgilendirme faaliyetlerinin sosyal medyada yürütülmesidir. Bu çerçevede eski yumuşak gücü daha çok geleneksel iletişim araçlarına dayanırken yeni yumuşak gücü dijital araçlara dayanmaktadır.

İnternetteki sosyal ağların siyasete etkisi nedeniyle dijital araçlar, hükûmetler için günümüzde vazgeçilmez bir araç olmuştur. Artık hükümetler, sosyal ağlarda siyasi seçim kampanyaları düzenlemekte ve diplomasideki faaliyet ve görüşler sosyal medyadan da aktarılmaktadır. Çünkü sosyal medya, küresel siyasetin bir alanı haline gelmekte ve kamuoylarının oluştuğu küresel kamusal alan olarak önemi artmaktadır. Hükümetler de sosyal ağlarda politikalarını anlatmak ve sosyal medyayı takip etmek zaruretini duymuşlardır.

Bu gibi pek çok dijital iletişim yöntemi ve sosyal medya uygulamaları, yumuşak güç alanında iletişim tekniği olarak sık sık kullanılmakta ve kamu diplomasisinde büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Dijital diplomasi, sadece siyasal alanda değil ekonomik, kültürel ve sosyal alanda yabancı halkları ikna edebilmek, tanıtım veya uyarı yapmak amacıyla kullanılmakta, sosyal mecrada interaktif iletişim kurularak karşı taraftan gelen mesajlar anında yanıtlanabilmektedir. Bu durumda hem zamandan hem de maliyetten tasarruf edilmektedir. Kısacası gelişen teknoloji kamu diplomasisinin amaçlarına hizmet etmekte, yabancı halkların ve devletlerin algısını olumlu yönde etkileme ve yönetme çalışmalarında sanal diplomasi ve sosyal mecra etkin bir şekilde kullanılmaktadır.

Öyle ki, 1990’ların CNN etkisi artık yerini youtube etkisine bırakmaktadır. Devletlerin geleneksel kitle iletişim araçlarındaki kontrolü internet üzerinde kuramamasından dolayı sosyal paylaşım ağlarının etkileri gitgide artmaktadır. Mesajları gönderen aktörlerin, mesajın hedef kitlelere ulaşıp ulaşmadığını kontrol edebilme imkânına sahip olması, hedef kitleleri belirleyebilme özelliği, gönderilen mesajların etki gücünü arttırarak planlı bir algılama yönetimi oluşturulmasına imkân tanımaktadır.

Soft Power kavramının en önemli isimlerinden Nye’e göre yeni medyanın sağladığı olanaklar ile, “Bilginin işlenmesinin ve dağıtımının kolaylaşması ve ucuzlaması, “bolluk paradoksu” olarak adlandırılan bir bilgi patlamasına yol açmıştır. Bilginin bolluğu ilginin azalmasına neden olmuştur. İnsanlar karşılarına çıkan bilginin büyüklüğü altında ezilip, neye odaklanacaklarını ayırt etmekte zorlanınca, bilgiden ziyade ilgi nadir bulunan bir kaynak haline gelmiştir”. Bu bağlamda ilgiyi artırıcı etmen olarak karşımıza yine dizi ve filmler gelmektedir.

Geleneksel güç politikasında kimin silahının daha kuvvetli, kimin ekonomisinin daha güçlü olduğu önemliyken, 21. yüzyılın siyasetinde önemli olan kimin öyküsünün daha inandırıcı, ikna edici, etkileyici olduğudur.  Diziler ve filmlerde öykü anlatıcılarıdır. Öykülerimiz doğru kurgulanmalıdır. Bize ait olanlar sinematografik unsurlarla en iyi şekilde anlatılmalıdır.

Hiçbir millet aynen diğer bir milletin taklitçisi olmamalıdır.

Çünkü bir millet, ne taklit ettiği milletin aynı olabilir, ne de kendi milliyetçiliği içinde kalabilir. 

Bunun neticesi şüphesiz ki hüsrandır.   

Mustafa Kemal ATATÜRK

Kaynaklar

• Bereket, Ö. (2017). Dijital Çağ’da Kamu Diplomasisinin Yapısı ve Uygulanması: ABD ve Türkiye Karşılaştırması. Kadir Has Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

• Gökırmak, M. (2017). Küreselleşen Dünyada Diplomasi: Kamu Diplomasisi. file:///C:/Users/Asus/Desktop/kamu%20diplomasisi%20ve%20yeni%20medya/Kamu_Diplomasisi-Mert_Gokirmak.pdf      Erişim Tarihi: 03.02.2017

• Ekşi, M. (2014). Kamu Diplomasisi ve Ak Parti Dönemi Türk Dış Politikası. Siyasal Kitabevi, Temmuz, Ankara.

• Nye, J. (2005). Yumuşak Güç, Çev. İnan Aydın, R. Ankara: Elips Kitap, Ekim.

Not: Bu makale ICT MEDIA Dergisi'nin Temmuz 2017 sayısında yayınlanmıştır. Makalenin PDF versiyonuna https://www.sezaiturk.com sitesinin"Makaleler"  sayfasından ulaşabilir, linkten indirebilirsiniz....